Mieszkasz w upale? Twoje ciało starzeje się o dwa lata szybciej!

Najnowsze badania przeprowadzone przez amerykańskich naukowców z Uniwersytetu Południowej Kalifornii (USC) rzucają alarmujące światło na dotąd nieznany związek między wysokimi temperaturami a procesem starzenia się organizmu człowieka. Okazuje się, że osoby starsze mieszkające w regionach o długotrwałych wysokich temperaturach doświadczają znacznie szybszego starzenia się na poziomie komórkowym, co może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia publicznego w dobie postępujących zmian klimatycznych.

Badacze z USC przeprowadzili szeroko zakrojone badanie obejmujące ponad 3600 starszych mieszkańców różnych miast w Stanach Zjednoczonych. Uczestnicy w momencie rozpoczęcia badania w 2010 roku mieli co najmniej 56 lat, a ich średni wiek wynosił około 69 lat. Przez kilka lat naukowcy regularnie pobierali próbki krwi od ochotników, aby śledzić zmiany w zestawie markerów epigenetycznych w ich komórkach.

Markery epigenetyczne to specjalne cząsteczki, które pojawiają się na powierzchni "opakowania" DNA i wpływają na aktywność genów. Z wiekiem stężenie i lokalizacja tych markerów ulegają zmianom, co naukowcy wykorzystują jako biologiczny zegar do określania faktycznego wieku komórek organizmu. Wykorzystując tę metodę, zespół badawczy obliczył tempo starzenia się uczestników na trzy różne sposoby, a następnie porównał wyniki z regionami zamieszkania badanych.

Wyniki badań są zatrważające. Jak wyjaśnia profesor Jennifer Ailshire z USC: "Nasi uczestnicy, którzy mieszkali w regionach Stanów Zjednoczonych, gdzie dzienne temperatury stale przekraczały 90 stopni Fahrenheita przez sześć miesięcy, postarzało się o dodatkowe 14 miesięcy w porównaniu do ich rówieśników, którzy mieszkali w regionach kraju, gdzie upał trwa nie dłużej niż 10 dni w roku". Co więcej, ten wzorzec utrzymywał się nawet po uwzględnieniu wszystkich innych czynników mogących wpływać na starzenie się, takich jak styl życia, dieta czy status społeczno-ekonomiczny.

Należy podkreślić, że wszystkie trzy metody obliczania wieku biologicznego jednoznacznie wskazały na bezpośredni związek między długotrwałą ekspozycją na wysokie temperatury a przyspieszonym starzeniem się komórek u osób starszych. Mieszkańcy najgorętszych regionów USA okazali się biologicznie starsi o 1,5 do nawet 2,5 roku w porównaniu z osobami w tym samym wieku kalendarzowym, ale mieszkającymi w chłodniejszych częściach kraju.

Co szczególnie niepokojące, pierwsze zmiany w tempie biologicznego starzenia się organizmu były obserwowane już po tygodniu lub kilku miesiącach nienormalnie ciepłej pogody. Oznacza to, że nawet względnie krótkotrwałe fale upałów mogą mieć długofalowy wpływ na zdrowie osób starszych.

Naukowcy nie są jeszcze w stanie jednoznacznie wyjaśnić mechanizmu odpowiedzialnego za to zjawisko. Sugerują jednak, że przyczyną mogą być negatywne zmiany w strukturze epigenomu związane z adaptacją organizmu do wysokich temperatur. Zespół badawczy ma nadzieję, że dalsze obserwacje oraz eksperymenty na modelach zwierzęcych pomogą zrozumieć dokładny mechanizm tego procesu.

Odkrycie to nabiera szczególnego znaczenia w kontekście postępujących zmian klimatycznych. W ostatnich latach susze, fale upałów i inne ekstremalne zjawiska pogodowe stały się na Ziemi znacznie częstsze. Przykładem mogą być niedawne katastrofalne susze i pożary na zachodzie Stanów Zjednoczonych oraz w Australii, które doprowadziły do śmierci milionów zwierząt i zniszczenia ogromnych obszarów leśnych.

Jak pokazują obserwacje lekarzy, te same anomalie klimatyczne przyczyniają się do wzrostu śmiertelności oraz zwiększonej zapadalności na choroby serca i układu oddechowego wśród ludzi. Teraz wiemy, że efekty te mogą być jeszcze bardziej dalekosiężne, wpływając na podstawowe procesy biologiczne, takie jak starzenie się komórek.

Wyniki badań stanowią ważny sygnał ostrzegawczy dla systemów opieki zdrowotnej na całym świecie. W miarę postępowania zmian klimatycznych i wzrostu częstotliwości występowania ekstremalnych upałów, możemy spodziewać się rosnącej liczby osób starszych z przyspieszonymi procesami starzenia się. Może to prowadzić do zwiększonego obciążenia systemów opieki zdrowotnej i większego zapotrzebowania na specjalistyczną opiekę geriatryczną.

Badanie to pokazuje również, jak istotne jest opracowanie skutecznych strategii łagodzenia skutków zmian klimatycznych, szczególnie w kontekście ochrony zdrowia najbardziej wrażliwych grup społecznych, takich jak osoby starsze. Mogą to być zarówno działania na poziomie indywidualnym, jak i systemowym – od poprawy dostępu do klimatyzacji i edukacji na temat bezpieczeństwa podczas upałów, po projektowanie miast w sposób minimalizujący efekt miejskiej wyspy ciepła.

Naukowcy z USC planują kontynuować badania w tym obszarze, koncentrując się na dokładnym zrozumieniu biologicznych mechanizmów odpowiedzialnych za przyspieszone starzenie się w warunkach wysokich temperatur. Mają również nadzieję na opracowanie potencjalnych interwencji medycznych, które mogłyby pomóc złagodzić te efekty.

W obliczu tych alarmujących odkryć, kwestia adaptacji do zmieniającego się klimatu nabiera dodatkowego wymiaru – nie jest to już tylko problem ekologiczny czy ekonomiczny, ale również poważne wyzwanie dla zdrowia publicznego, szczególnie w kontekście starzejących się społeczeństw. Badanie to podkreśla, jak ściśle nasze zdrowie jest powiązane ze środowiskiem, w którym żyjemy, i jak istotne jest podejmowanie działań na rzecz ochrony tego środowiska.