Prowadzenie badań nad szczepionką przeciw wirusowi HIV (Human Immunodeficiency Virus) stanowi priorytet w globalnym kontekście zdrowotnym. Nowa szczepionka oznaczona jako VIR-1388, obecnie testowana w fazie I badań klinicznych w Stanach Zjednoczonych i Republice Południowej Afryki, otwiera nową ścieżkę, potencjalnie zmieniającą sposób podejścia do profilaktyki HIV. Inicjatywa badawcza, wspierana naukowo i finansowo przez Narodowy Instytut Alergii i Chorób Zakaźnych (NIAID), Fundację Billa i Melindy Gatesów oraz Vir Biotechnology, skupia się na ocenie bezpieczeństwa oraz skuteczności VIR-1388 w indukcji odpowiedzi immunologicznej przeciwko HIV.

Kluczowym elementem działania szczepionki VIR-1388 jest jej zdolność do stymulowania układu odpornościowego do produkcji limfocytów T, które rozpoznają i inicjują odpowiedź immunologiczną przeciwko wirusowi HIV, hamując w ten sposób rozwój przewlekłej infekcji. Unikatowość szczepionki wynika z zastosowania wektora wirusa cytomegalii (CMV), który pełni funkcję dostarczania materiału szczepionkowego przeciwko HIV, nie powodując przy tym choroby u uczestników badań. Wirus CMV, znany z umiejętności utrzymania się w organizmie ludzkim przez całe życie, stanowi obiecujący środek transportu materiału szczepionkowego przez długie okresy, co może być kluczowe w kontekście obserwowanego osłabienia odporności w przypadku innych wektorów szczepionek.

Początek prac nad wykorzystaniem wektora szczepionki CMV datowany jest na rok 2004 i był finansowany przez NIAID. Ciągła współpraca między NIAID, Fundacją Billa i Melindy Gatesów oraz Vir Biotechnology doprowadziła do uruchomienia obecnych badań klinicznych, znanych jako HVTN 142. W ramach badania HVTN 142, uczestniczyć będzie 95 osób zakażonych wirusem HIV z sześciu ośrodków w Stanach Zjednoczonych oraz czterech ośrodków w Republice Południowej Afryki. Uczestnicy zostaną losowo przydzielni do jednej z czterech grup badawczych, z których trzy otrzymają różne dawki szczepionki, a jedna otrzyma placebo. Dla zapewnienia bezpieczeństwa uczestników, w badaniu uczestniczyć będą wyłącznie osoby, które już żyją z bezobjawową infekcją CMV.

Dr Anthony Fauci, dyrektor NIAID, oraz inni eksperci w dziedzinie wyrażają optymizm co do prowadzonego badania. Wypowiedź dr Fauci, w której zaznacza, że badanie stanowi wynik lat naukowej pracy i współpracy, stanowi wyraz nadziei związanej z potencjałem nowego podejścia do szczepionek w walce z wirusem HIV.

W globalnym kontekście, HIV pozostaje palącym problemem zdrowotnym, wpływającym znacząco na zdrowie publiczne i gospodarkę na całym świecie. Z danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wynika, że w 2019 roku żyło z wirusem HIV 38 milionów osób, przy czym zgłoszono 1,7 miliona nowych zakażeń. Mimo tragicznej śmiertelności, osiągnięto znaczny postęp w dostępie do leczenia. Obecnie 81% zakażonych zna swój stan, a 82% ma dostęp do terapii antyretrowirusowej (ART), z których 88% osiąga supresję wirusa, co świadczy o skuteczności leczenia.

Rozpoczęcie pierwszej fazy badań nad szczepionką VIR-1388 stanowi przełom i daje nadzieję na rewolucję w profilaktyce HIV, przyczyniając się do globalnych starań mających na celu zakończenie epidemii HIV. Czekane z niecierpliwością wyniki badania, spodziewane do końca 2024 roku, mogą dostarczyć kluczowych informacji, które przybliżą nas do zrozumienia i zwalczenia jednego z najbardziej zdradliwych wirusów na świecie.